Jak uczę rosyjskiego?

Alchemicy średniowiecza przez całe życie szukali sposobu, by stworzyć kamień filozoficzny i obrócić go w złoto. Alchemią świata współczesnego jest poszukiwanie idealnej metodyki nauczania języka obcego.

200 lat temu wszystko była jasne i proste: uczyć się języka obcego oznaczało czytać i tłumaczyć. Jednak im większą wiedzę zdobywaliśmy w dziedzinach psychologii, pedagogiki, lingwistyki i psycholingwistyki, tym bardziej komplikowała się odpowiedź na pytanie: Jak uczyć?

Wiek XX obfitował w rozmaite wynalazki, także w dziedzinie metodyki nauczania. Główną wadą większości nurtów było bardzo restrykcyjne przywiązanie do ich założeń i zasad. Natomiast to, jak w danym systemie czuł się sam zainteresowany - uczeń, miało już drugorzędne znaczenie. Bardzo często wszystkie niepowodzenia tłumaczono jednym: nie przestrzegało się wszystkich zasad naszej metodyki i stąd brak efektów nauki.

Dzisiaj coraz częściej za metodykę idealną uważa się taką, która najlepiej pomaga oswoić się z językiem obcym danej konkretnej osobie. Oczywiście, nie wyklucza to korzystania z dorobku wielu różnych autorytetów w tej dziedzinie. Ważne jest to, aby dobór rozmaitych elementów był przemyślany, logiczny i uzasadniony.

Opracowana przeze mnie autorska metodyka nauczania rosyjskiego dla Polaków, ciągle udoskonalana i "dążąca do ideału", opiera się na kilku ważnych zasadach:

• Uwzględniam ogólne cele i motywacje mojego ucznia.
  Motywacja jest jednym z podstawowych czynników wpływających na skuteczność nauki języka obcego. Rolą nauczyciela jest utrzymywanie motywacji ucznia na odpowiednim poziomie. Najwyższą zaś umiejętnością pedagogiczną jest stopniowe wzmacnianie motywacji, utworzenie takiej sytuacji, w której im dłużej się uczy języka, tym większa jest z tego satysfakcja. Staram się zainteresować mojego ucznia, pokazać, że nauka każdego języka obcego to jest wielka fascynująca przygoda. Pomaga mi w tym znajomość języka i kultury rosyjskiej od wewnątrz.
• Uwzględniam plany mojego ucznia, dotyczące praktycznego zastosowania języka.
  Jedno z pierwszych pytań, które pada podczas wstępnej rozmowy z uczniem, to Dlaczego chcesz się uczyć rosyjskiego? Jak będziesz tego języka używać?. W zależności od tego dobieram odpowiednie materiały i sposoby przedstawienia informacji.
• Uwzględniam cechy indywidualne mojego ucznia, decydujące o specyfice jego procesów zapamiętywania.
  Psycholodzy dzielą ludzi na wzrokowców, słuchowców i dotykowców, na analityków i twórców, na logików i artystów. Można się z tym zgadzać lub nie, jest jednak faktem, że różnym osobom pasują rożne materiały i ćwiczenia w zależności od osobliwości ich pamięci i myślenia oraz umiejętności uczenia się. Ważną rolę odgrywa również doświadczenie w uczeniu się innych języków obcych.
• Wykorzystuję wiedzę mojego ucznia dotyczącą innych języków obcych oraz języka polskiego.
   Na przykład, język rosyjski należy do wschodniosłowiańskiej, polski do zachodniosłowiańskiej grupy językowej. System gramatyczny obu języków opiera się na wielu wspólnych zasadach. Odpowiednie nawiązanie do języka polskiego znacznie ułatwia przyswajanie wielu zagadnień gramatycznych.
• Zachowuję równowagę między wszystkimi umiejętnościami językowymi (pisanie, słuchanie, mówienie, czytanie, rozumienie, poprawność gramatyczna).
  W przypadkach nauki "od zera" zaczynamy mówić już na pierwszej lekcji, słuchać muzyki i oglądać odcinki wideo na drugiej!
• Wykorzystuję dużo oryginalnych, nieuproszczonych materiałów, odpowiednio dobranych do każdego poziomu pod względem trudności oraz materiału gramatycznego i słownictwa.
• Oprócz podręczników i innych pomocy naukowych wykorzystuję własne autorskie materiały (teksty, ćwiczenia, scenariusze gier językowych), stworzone dla danego, konkretnego ucznia.
• Zakładam, że co najmniej co trzecia lekcja powinna zawierać audio lub wideo materiały (oczywiście, zależy to od konkretnych warunków współpracy z danym uczniem lub grupą).
• Oprócz umiejętności językowych niezbędnych do przystąpienia do egzaminów lub spełnienia innych kryteriów formalnych, uczę żywego, niepodręcznikowego języka, którym posługujemy się w Rosji na co dzień.
  Pomagam mojemu uczniowi zacząć normalnie funkcjonować w żywiole prawdziwego języka rosyjskiego: rozumieć artykuły z Internetu, łapać podwójny sens popularnych piosenek oraz śmiać się z gagów w filmach, korespondować i gadać z osobami rosyjskojęzycznymi, opowiadać i rozumieć kawały... Nie mówiąc już o czytaniu rosyjskich książek, uczeniu się z rosyjskojęzycznych podręczników i nawet robieniu wywiadów po rosyjsku!
• Poświęcam dużo uwagi tzw. "podłożu kulturowemu".
  Uczę mojego ucznia frazeologii, różnego rodzaju skojarzeń, specyfiki kulturowej, etykiety, sposobów zachowania się w Rosji, osobliwości rosyjskiego postrzegania świata oraz rosyjskich słów, których się nie da przetłumaczyć na inne języki.
• W przypadku osób, uczących się rosyjskiego celem kontaktów biznesowych, lekcje połączone są z warsztatami specyfiki rosyjskiej kultury biznesu.
• Wykorzystuję polskie oraz rosyjskie podręczniki wydawnictw PWN, WSiP, REA, AGMEN, ФЛИНТА, ЗЛАТОУСТ, ДРОФА,  РУССКИЙ ЯЗЫК, ФЕНИКС+, ИЗДАТЕЛЬСТВО МОСКОВСКОГО УНИВЕРСИТЕТА i innych
• Wykorzystuję własne bogate zbiory książek, filmów oraz muzyki rosyjskiej.

dr Tatiana Wojtas